Mad Men – serial, który szanuje widza

Mad Men to serial, który na Zachodzie uznawany jest za jeden z majstersztyków, stawiany przez wielu na równi z Breaking Bad, Rodziną Soprano czy Twin Peaks. Obsypana wyróżnieniami seria (5 Złotych Globów, 16 nagród Emmy i cała masa mniej znaczących statuetek) w Polsce nigdy nie osiągnęła jednak specjalnej popularności – emitowały ją jedynie niszowa TVP Kultura i mało wówczas dostępna stacja Fox Life (od kilku lat przekształcona w naszym kraju w Fox Comedy). Za sprawą Netfliksa stworzona przez Matthew Weinera seria ma szansę na nowy start.

Mad Men – fabuła i postacie

Lata 60. XX wieku. Akcja Mad Men toczy się w Nowym Jorku, a jej główną osią są losy Dona Drapera – dyrektora kreatywnego agencji marketingowej Sterling Cooper. Poza głównym bohaterem otrzymujemy rozbudowane wątki skupione wokół jego współpracowników – pełnego energii, choć dziecinnego Rogera Sterlinga, zmanierowanego Petera Cambpella, ekscentrycznego Bertrama Coopera czy karierowiczki Peggy Olson. Postacie są od siebie skrajnie różne, mają zupełnie odrębne osobowości, łączy je jednak gigantyczne parcie na sukces.

Od tego (oraz od Madison Avenue, nowojorskiej ulicy utożsamianej z agencjami reklamowymi) właśnie wziął się tytuł – z perspektywy widza bohaterowie mogą być postrzegani jako szaleńcy, którzy na własne życzenie żyją w warunkach ciągłego stresu, ryzyka i przepracowania.

Donald i jego znajomi płacą za taką mentalność ogromną cenę. Serial na każdym kroku podkreśla, że mimo ponadprzeciętnych zdolności i ambicji to wciąż tylko ludzie, a skupienie niemal wyłącznie na zawodowym celu skutkuje deficytami w innych sferach życia. Mad Men jest oczywiście opowieścią o władzy, pieniądzach i rywalizacji, ale przede wszystkim o dążeniu do szczęścia, rozumianego przez bohaterów w różnoraki sposób pomimo bardzo wielu punktów wspólnych. To nie House of Cards z komiksowo diabolicznym Frankiem Underwoodem.

Na tym właśnie polega największa siła serialu – postacie zostały napisane w taki sposób, że nie ma tutaj typowego dla gatunku przerysowania, a motywacje bohaterów i związane z tym problemy oraz sukcesy są tak realne, jak to tylko możliwe. Mad Men na każdym kroku szanuje widza, oferując wiarygodne psychologicznie sylwetki i nie pozwalając sobie na tanie triki, nawet kosztem spowolnienia tempa akcji.

Mad Men – historyczny realizm

Idzie za tym również ogromna dbałość o zgodność z realiami historycznymi. Mad Men to Stany Zjednoczone lat 60. w pełnej krasie – stacje radiowe w miarę upływu kilku miesięcy w serialu grają utwory ściśle związane ze swoim czasem, a postacie ubierają się nie tylko zgodnie z obowiązującymi standardami, ale nawet odpowiednio do warunków pogodowych dominujących w konkretnych okresach konkretnych lat w Nowym Jorku. Maszyna do kserowania używana przez pracowników Sterling Cooper to zaś oryginalny Xerox 914. W tle przewija się zamach na Kennedy’ego czy wojna w Wietnamie, co ma ogromny wpływ zarówno na samych bohaterów, jak i na kondycję ich firmy – reklama i jej przekaz są w końcu ściśle powiązane ze społecznymi nastrojami.

Dbałość wiąże się także z odpowiednim przedstawieniem struktury społecznej i relacji pomiędzy poszczególnymi ludźmi. To zupełnie inny świat niż ten dzisiejszy – w Mad Men czarnoskórzy z Martinem Lutherem Kingiem na czele wciąż walczą o swoje prawa, kobiety traktowane są w sposób, który dziś zaowocowałby lawiną pozwów o mobbing i molestowanie, a homoseksualizm to absolutny temat tabu.

Elementem planu dnia jest poranny drink po przyjściu do pracy (albo kilka), papierosy palą w zasadzie wszyscy, jazda na „podwójnym gazie” to nie wstydliwe epizody, a codzienność. W jednej ze scen rodzina Draperów po weekendowym pikniku w parku zostawia po sobie górę śmieci, bez wyrzutów sumienia rozrzucając je po okolicy. To pokazuje, jak bardzo przez blisko pół wieku zmieniło się społeczeństwo – pewne zachowania bohaterów uchodziłyby dziś za skandaliczne.

Unikalne są też wizualia – klimat jest przesiąknięty dymem papierosowym i whisky, a ustawienie kamery i zastosowanie filtrów przywodzi na myśl filmy z lat 60. Sam Matthew Weiner otwarcie przyznaje, że inspiruje go Alfred Hitchcock i wiele rozwiązań znanych z produkcji twórcy Ptaków można zobaczyć w nieco zmodyfikowanej formie w Mad Men.

Dla porządku warto dodać, że pojawiły się pojedyncze głosy krytykujące serial – w 2010 roku w Playboyu ukazał się mocny artykuł autorstwa George’a Loisa, który w latach 60. był jedną z najważniejszych osób w przedstawianej przez Mad Men branży reklamowej. Lois, uważany za pierwowzór Dona Drapera (choć Matthew Weiner, twórca serii, zdecydowanie temu zaprzecza) wprost nazwał serial „gównem”, negatywnie oceniając zwłaszcza mentalność bohaterów w porównaniu z ówczesnymi rzeczywistymi pracownikami podobnych firm.

Mad Men – podsumowanie

Przez siedem sezonów, które łącznie składają się na 92 50-minutowe odcinki mamy okazję obserwować rozwój Donalda Drapera i spółki na tle zmian zachodzących w amerykańskim społeczeństwie lat 60. Taka liczba epizodów z pewnością może zmęczyć nawet wytrwałych widzów, zwłaszcza że tempo rozwoju akcji może momentami wydawać się wręcz ospałe. Serial wynagradza to jednak znakomitą konstrukcją postaci, dokładnym odwzorowaniem epoki i wspaniałą realizacją wizualną. Z całą pewnością warto dać Mad Men szansę – z czystym sumieniem mogę stwierdzić, że to najlepszy serial, jaki kiedykolwiek oglądałem.